Wasmachine kopen? Waarom geen abonnement op schone was?

Spotify, Netflix, Green Wheels of Go Sharing: het afnemen van muziek, films en series, auto’s of elektrische scooters als service, is het nieuwe normaal. Sterker nog, uit onderzoek van ABN-AMRO blijkt dat een derde van de Nederlanders denkt dat we straks als samenleving producten als service afnemen in plaats van ze te bezitten. De eerste aanbieders van wasmachines-as-a-service, koffiezetter-abonnementen, bed-subscripties en vaatwas-lidmaatschappen boeken inmiddels hun eerste successen. Kortom: alle reden om aan deze trend een Tegenlicht Meet Up te wijden. Daar bespraken donderdag 13 februari 2020 meer dan 75 aanwezigen – waaronder 37 studenten van SintLucas – samen de mogelijkheden van het ‘einde van bezit’. Uiteraard onder leiding van Tegenlicht-gezicht Ruud Geven. In dit artikel blikken we terug op deze avond: hoe kijkt regio Boxtel tegen de as-a-service-revolutie aan?

Waarom een complete wasmachine kopen, terwijl je alleen maar schone was wil. Waarom betalen voor de lamp als het je alleen om het licht gaat? Je koopt toch ook geen vliegtuig om op vakantie te gaan? Gastheer Matthijs Bouman wist tijdens de tweede Tegenlicht Meet Up het ‘einde van bezit’-denken goed samen te vatten. We zijn gewend om apparaten te kopen, maar staan er niet bij stil dat je juist de service die erbij hoort, nodig hebt. En dus niet het volledige product dat die service verzorgt. Waarom eigenlijk? Dat vraagt architect Thomas Rau zich ook af in de Tegenlicht-documentaire die tijdens de Meet Up in het bezoekerscentrum van De Kleine Aarde vertoond werd.

Van eigenaar naar spullenbaas

Rau wil dat we omgaan met gebouwen en producten, zoals kermisexploitanten hun attracties laten ontwerpen. Deze moeten montabel, demontabel en remontabel zijn. Om winst te kunnen maken, moet zo’n attractie ook nog eens van lichtgewicht materiaal zijn vanwege de vele transporten én minimaal dertig jaar mee gaan. Anders is een ‘spullenbaas’, zoals Rau het noemt, binnen de kortste keren failliet. Met andere woorden: tijd voor een nieuw verdienmodel voor fabrikanten. Een model waarin de lange termijn centraal staat. En waarin bij het ontwerp van producten rekening wordt gehouden met het demonteren voor totale grondstofterugwinning. Want het kan namelijk wél. En daar komt het product-as-a-service-model om de hoek kijken. Jij geen gedoe en alleen betalen voor dat licht dat je afneemt of die schone was. En het is ook nog eens een manier om langer met onze Aarde te doen.

As-a-service-wonen op De Kleine Aarde

Pim Ketelaars, innovatie aanjager, maakte het as-a-service-denken meteen concreet én lokaal. Hij vertelde dat er op dit moment in Boxtel grote stappen worden gemaakt om deze as-a-service-levensstijl realiteit te maken. Het eerste appartementencomplex waarin bewoners zoveel mogelijk gebruik gaan maken van dit model, komt er namelijk aan. Dit gebouw, Natuurlijk genaamd, is een coproductie van woonstichting JOOST, Heijmans, Waterschap de Dommel en FAAM Architecten en komt te staan op De Kleine Aarde. Wonen in Natuurlijk komt neer op comfortabel wonen in de natuur, waar je samen met andere bewoners pioniert met innovatieve vooruitstrevende technieken die ervoor zorgen dat de planeet langer meegaat. Wasmachines bijvoorbeeld? Die deel je en zijn bovendien ook nog eens zo robuust dat je jaren vooruit kunt. Een mooie aanleiding tot discussie: zouden de aanwezigen iets voelen voor deze manier van leven?

Vloeren en spijkerbroeken? Ook die kun je ‘leasen’

Het antwoord? Jazeker! Een aanwezige producent van houten vloeren gaf bijvoorbeeld aan op ontdekkingstocht te zijn naar een circulair verdienmodel, waarbij hij zijn vloeren na een aantal jaar weer kan ophalen en hergebruiken. Een andere deelnemer verscheen met een gehuurde jeans die hij voor 7 euro per maand kon dragen. Eenmaal versleten, gaat deze weer terug naar de producent die de broek volledig hergebruikt. Enkele studenten van SintLucas vertelden op dit moment midden in een conceptfase te zitten van een productontwerp waarbij ze vooral een ‘beleving’ bieden aan de afnemers. De producten blijven in eigendom van de studenten, waarbij ze zelf verantwoordelijk zijn voor onderhoud en dus ook moeten nadenken over duurzame materialen die zo veel mogelijk te hergebruiken zijn. Een lastige opgave, vinden ze, maar wel eentje waar ze absoluut achter staan.

Pionieren op De Kleine Aarde

Aanwezigen werden enthousiast van de as-a-service-gedachte en het bouwproject op De Kleine Aarde, maar zetten er ook hun vraagtekens bij. Een bezoeker gaf aan dat het vooralsnog een moeilijk te financieren verdienmodel is voor start-ups zonder toereikende financiële middelen. Daardoor vallen veelbelovende initiatieven vaak in het water. Hij ontdekte tijdens zijn stage-onderzoek bij ABN-AMRO dat banken nog huiverig zijn om pionierende ondernemingen te financieren. Hoewel hij wel de geruststellende gedachte meegaf dat omslag er wél aan zit te komen. Daarop gaf directeur Rob Dekker van JOOST aan daar niet op te willen wachten. Daarom neemt de organisatie samen met anderen juist het voortouw en risico om te experimenteren met woongebouw Natuurlijk. Dat kon de goedkeuring van het publiek absoluut wegdragen. En het delen van die wasmachine? Daar werden aanwezigen héél blij van.